Reumatoidalne zapalenie stawów(RA – z ang. rheumatoid arthritis) to choroba ludzi młodych. Pierwsze objawy rozpoczynają się w wieku 40-60 lat. Przebiega przewlekle, powodując stopniowe niszczenie stawów prowadzące do ich deformacji. Najbardziej dotkliwe dla chorych są przewlekły ból, oraz uczucie sztywności. Nieleczona choroba doprowadza do niepełnosprawności, a powikłania związane z przyspieszonym rozwojem miażdżycy – do przedwczesnej śmierci. Ponadto przewlekły stan zapalny działa wyniszczająco – na cały organizm. Nie należy zatem mylić tego schorzenia ze zwyrodnieniowym zapaleniem stawów, które związane jest ze zużyciem stawów związanym z wiekiem, nieprawidłową postawą oraz wtórnie – z skutkiem innych chorób (jak zaburzenia hormonalne i osteoporoza).

Etiologia choroby jest dotąd słabo poznana. Wiadomo że do jej rozwoju przyczynia się nasz układ odpornościowy, a dokładniej – jego wadliwe funkcjonowanie. „Atakuje” on przede wszystkim komórki znajdujące się w stawach. W procesie tym biorą udział komórki układu odpornościowego, a także wytwarzane przez nie substancje (cytokiny) oraz przeciwciała. Ich różnorodność powoduje, że można zidentyfikować wiele potencjalnych celów dla leków.

Początkowo leczenie polegało na tłumieniu aktywności całego układu immunologicznego za pomocą leków sterydowych. Można w przybliżeniu powiedzieć, że jest to strzelanie z broni o dużym kalibrze do muchy. Bo tak „przytępiony” układ odpornościowy co prawda nie będzie zdolny do ataku na własny organizm, jednak równocześnie traci swoją fizjologiczną, naturalną funkcję. Nie jest w stanie bronić się przed bakteriami, wirusami, a także – nowotworami. Do tego należy dodać wiele innych działań niepożądanych sterydów, które przyczyniają się otyłości, cukrzyc, nadciśnienia… Kanabinoidy

Ponieważ leki w reumatoidalnym zapaleniu stawów muszą być przyjmowane przez długie okresy czasu, zaczęto zwracać się ku bardziej precyzyjnym „celom” terapii. Ma to na celu nie tylko zminimalizowanie skutków ubocznych, ale też uzyskanie większej skuteczności. Nowe leki oddziałują przez wpływ na wydzielanie niektórych substancji wytwarzanych przez komórki odpornościowe (cytokiny, interleukiny, enzymy), jak na nie same (tj. limfocyty T i B). Są to tak zwane leki modyfikujące przebieg choroby. Dzielimy je na syntetyczne (np. sole złota, chlorochina), oraz biologiczne(inhibitory TNF-α, interleukiny 6, interleukiny 2 i wielu innych). Działają one niejako „u źródła” choroby, a nie poprzez osłabienie całości odpowiedzi immunologicznej. Kanabinoidy

Mimo to reumatoidalne zapalenie stawów nadal uważa się za nieuleczalne, co skłania badaczy do poszukiwania nowych leków. Takich, które pozwolą na uzyskanie jak najdłuższego okresu remisji (bez dolegliwości i postępu choroby), oraz będą działać w sposób jak najbardziej wybiórczy. Ponadto warto zaznaczyć, że nie wszyscy chorzy reagują na obecnie dostępne leki. Kanabinoidy

Nową nadzieją dla cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów mogą być kanabinoidy – substancje zawarte w marihuanie (Cannabis sativa). Istnieją dwa receptory kanabinoidów -CB1 i CB2. CB1 znajduje się głównie w tkance mózgu. Odpowiada za działanie uważane za typowe dla marihuany – uspokojenie, senność. Natomiast drugi – CB2 – jest obecny w dużej ilości w tkance stawowej u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. Dla porównania – w chorobie zwyrodnieniowej to białko jest wykrywane w minimalnej ilości. Okazuje się, że przez oddziaływanie na receptor CB2 można uzyskać spadek aktywności układu odpornościowego w tkance stawowej. W długofalowym działaniu może to zapobiegać jej stopniowemu zniszczeniu. Oddziaływanie lecznicze przez receptor CB2 odbywa się na drodze kilku mechanizmów: Kanabinoidy

  • poprzez hamowanie wydzielania substancji zapalnych (IL-6, TNF-α, CCL2 – przyciągającej komórki układu odpornościowego)

  • zahamowanie tworzenia osteoklastów – „komórek kościogubnych”

  • zmniejszenie produkcji przeciwciał IgG1 Kanabinoidy

W badaniu posłużono się substancją JWH133, która wywołuje swoje oddziaływanie wyłącznie poprzez pobudzenie CB2. Owo działanie zostało udowodnione w badaniach na zwierzętach, jednak testowanie leku u ludzi – wciąż jest kwestią przyszłości. Kanabinoidy

Wiadomo jednak, że marihuana wywołuje swoje działanie nie tylko poprzez receptory kanabinoidowe jednocześnie (zarówno CB1 jak i CB2), ale pobudza wiele innych. Pojawia się więc pytanie, czy sama marihuana może być lekiem na tą straszną chorobę? Kanabinoidy

Obecnie ciężko udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Jednak nie ulega wątpliwości, że najbardziej dotkliwy w tym schorzeniu jest ból który jej towarzyszy. Może osiągać średnie, a nawet duże natężenie. Przewlekłe dolegliwości bólowe są chorobą samą w sobie. Wśród cierpiących na choroby reumatyczne również powszechne jest występowanie depresji, oraz zaburzeń snu. Brakuje badań obejmujących duże liczby pacjentów stosujących marihuanę w celu zmniejszenia dolegliwości. Jednak te już istniejące dają nadzieję, że marihuana może skutecznie znosić ból oraz poprawiać samopoczucie pacjentów w porównaniu z placebo. Ponadto znacznie poprawia jakość snu. Wiadomo, iż w związku z utrudnionym dostępem do medycznej, a więc czystej marihuany chorzy skłaniają się do poszukiwania alternatywnych – nielegalnych źródeł. Dlatego ze względu na potencjalne zanieczyszczenia obecne w zakupionej na czarnym rynku substancji, nie można określić czy uboczne skutki są spowodowane samymi kanabiolami czy też jej znikomą jakością. Duże, kontrolowane badania mogą ostatecznie nie tylko określić jaka jest skuteczność medycznej marihuany, ale też jej bezpieczeństwo. Jednak na takie testy jeszcze będziemy musieli poczekać. Kanabinoidy

ŹRÓDŁA:

1) Shin Fukuda, Hitoshi Kohsaka, Aiko Takayasu, Waka Yokoyama, Chie Miyabe, Yoshishige Miyabe, Masayoshi Harigai,Nobuyuki Miyasaka, Toshihiro Nanki. Cannabinoid receptor 2 as a potential therapeutic target in rheumatoid arthritis

BMC Musculoskelet Disord. 2014; 15: 275.

2) Gui H, Liu X, Wang ZW, He DY, Su DF, Dai SM. Expression of cannabinoid receptor 2 and its inhibitory effects on synovial fibroblasts in rheumatoid arthritis.

Rheumatology (Oxford). 2014 May;53(5):802-9.

3) S. Wright ,  M. Ware, G. Guy. The use of a cannabis-based medicine (Sativex) in the treatment of pain caused by rheumatoid arthritis

Rheumatology (June 2006) 45 (6):781.

4) Russo EB, Guy GW, Robson PJ. Cannabis, pain, and sleep: lessons from therapeutic clinical trials of Sativex, a cannabis-based medicine.

. Chem Biodivers. 2007 Aug;4(8):1729-43.